به گزارش روابط عمومی شرکت کُک طبس، سنگ آهن ۶۲ درصد سی‌اف‌آر چین با منفی ۱.۳۵ دلار ۱۰۲ دلار در تن قیمت خورده است.
زغالسنگ فوب استرالیا با کاهش ۴ دلاری ۲۰۱ دلار در تن معامله شد.
زغالسنگ سی اف آر چین با منفی ۱ دلار ۲۰۵ دلار در تن معامله شد.
قراضه سی اف آر ترکیه بدون تغییر ۳۵۰.۵ دلار در تن معامله شد.
شرکت «کک طبس»، یکی از شرکت‌های گروه سرمایه‌گذاری توسعه‌ی معادن و فلزات (ومعادن)، که از سال ۱۳۹۳ آغاز به کار کرده است، انواع مختلف کک، یعنی کک متالورژی، کک ریخته‌گری و کک فروآلیاژی را در سایزها و آنالیزهای مختلف تولید و عرضه می‌کند.
این شرکت در حال حاضر دارای ۶ باتری با مجموع ظرفیت اسمی ۴۵۸ هزار تن در سال است. باتری ۱ و ۲ کارخانه با ظرفیت کامل ماهانه ده هزار تن، در حال فعالیت است .
همچنین خط دانه‌بندی این شرکت تکمیل شده که به معنای تناژ تولید بیشتر برای ارائه محصولات در سایزهای مختلف (۱۵-۵ و ۳۰-۱۵) به فولادسازان EAF (کوره قوس الکتریکی) است.
فناوری به‌کارگرفته‌شده در کارخانه‌ی کک طبس از نوع روش «بازیافت حرارتی» است که مزیت آن نسبت به روش کوره بلند این است که این تکنولوژی قابلیت استفاده از کک با گریدهای مختلف و حتی خلوص پایین را دارد.
مزیت دیگر این روش «سبز بودن» آن است که هیچ ماده مضری را وارد محیط زیست نمی‌کند. محصول جانبی این تکنولوژی، حرارتی است که می‌تواند در تولید برق مورد استفاده قرار گیرد؛ همین موضوع سبب شده تا مطالعات راه‌اندازی یک نیروگاه بازیافت حرارتی (WHR) با ظرفیت ۴۵ مگاوات ساعت برق توسط این شرکت انجام گرفته و توجیه‌پذیری اقتصادی آن بررسی شود و در حال حاضر این پروژه در مرحله تأمین سرمایه قرار دارد.
عمده‌ی محصولات این شرکت مورد استفاده‌ی کارخانه‌های فولادسازی به روش کوره بلند و نیز قوس الکتریکی است. همچنین شرکت‌های تولیدکننده فروآلیاژها و ریخته‌گری نیز مشتری محصولات کک طبس هستند.
از طرح‌های مهم توسعه‌ای دیگر این مجموعه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
– نیروگاه برج خنک‌کننده (CDQ) با ظرفیت ۲۰ مگاوات ساعت
– کارخانه تولید بریکت کک متالورژی
– احداث خط راه آهن داخل کارخانه و اتصال به شبکه‌ی ریلی کشور و ایستگاه تخلیه و بارگیری مواد
– اخذ مجوز بهره برداری معادن زغالسنگ کک‌شو و حرارتی
– احداث کارخانه زغال‌شویی
در هفته‌های گذشته حادثه تلخ و غم‌انگیز معدن زغالسنگ طبس، بار دیگر موضوع توجه به ایمنی معادن را در صدر اخبار کشور قرار داد. به نظر می‌رسد درمجموع کشورمان توجه چندانی به انرژی اولیه‌ای به نام زغالسنگ نداشته، برای مثال درحالی سهم زغالسنگ از تولید برق در جهان تا سال گذشته حدود 35 درصد بوده که این مقدار در ایران صفر است. درمجموع داده‌های بین‌المللی نشان می‌دهد برخلاف ایران، در سطح جهان زغالسنگ از مهمترین منابع انرژی جهان به‌شمار میرود و نقش کلیدی در صنایع سنگین مانند فولاد و تولید برق دارد.
رکوردشکنی واردات زغالسنگ
اعداد و ارقام حاکی از آن است که میزان واردات زغالسنگ از سال ۹۸ تا به امروز رشد قابل‌توجه و رو به افزایشی داشته است. به‌این‌ترتیب این عدد از ۹۶۸ هزار تن در سال ۹۸ به بیش از یک میلیارد و ۴۰۰ هزار تن در سال ۱۴۰۰ و درنهایت به یک‌میلیارد و ۶۰۰ هزار تن در سال گذشته رسیده است.
چالش‌های تجارت زغالسنگ ایران
اگرچه ایران تولیدکننده زغالسنگ است، اما به‌دلیل نیاز به زغالسنگ با کیفیت بالا، به‌ویژه در صنعت فولاد، بخشی از زغالسنگ مصرفی خود را از خارج وارد می‌کند. زغالسنگ وارداتی عمدتاً از نوع کک‌شو است که دارای کیفیت بالاتری نسبت به زغالسنگ داخلی است. روسیه به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان زغالسنگ جهان، تأمین‌کننده اصلی زغالسنگ وارداتی به ایران است. کیفیت بالای زغالسنگ کک‌شو روسی و نزدیکی جغرافیایی این کشور به ایران، موجب شده تا روسیه سهم قابل توجهی از بازار ایران را در اختیار بگیرد. قزاقستان نیز به عنوان یکی از کشورهای دارای منابع غنی زغال سنگ، در صادرات این محصول به ایران نقش مهمی دارد.
روابط تجاری نزدیک میان دو کشور و وجود مسیرهای حمل‌ونقل کارآمد، از دلایل اصلی واردات زغالسنگ از قزاقستان است. درکنار کشورهای همسایه، آفریقای جنوبی نیز یکی از صادرکنندگان زغالسنگ به ایران محسوب میشود. این کشور با دارا بودن زغالسنگ با کیفیت بالا و رقابت‌پذیری قیمت، توانسته جایگاه خود را در بازار ایران حفظ کند.
فرصت‌های توسعه صادرات
با وجود چالش‌های موجود فرصت‌هایی نیز برای توسعه صادرات زغالسنگ و کاهش وابستگی به واردات وجود دارد. افزایش سرمایه‌گذاری در معادن زغالسنگ و به‌کارگیری فناوری‌های جدید می‌تواند به بهبود کیفیت زغالسنگ تولیدی و افزایش تولید کمک کند. این امر می‌تواند وابستگی به واردات را کاهش داده و حتی زمینه را برای صادرات بیشتر فراهم کند. ایران می‌تواند با توسعه روابط تجاری خود با کشورهای آسیایی و اروپایی، بازارهای جدیدی برای صادرات زغالسنگ پیدا کند. کشورهای آسیای مرکزی و حتی اروپا می‌توانند مقاصد جدیدی برای این محصول باشند.
قیمت‌گذاری زغالسنگ تا قبل از سال 97 بی‌قاعده بود
مسعود فتوت، عضو نظام مهندسی معدن در گفت‌وگو با «فرهیختگان» اظهار داشت: «تا قبل از سال ۹۷ قیمت زغالسنگ اصول، مبنا و قاعده خاصی نداشت. به بیان بهتر قیمت زغالسنگ را فقط مصرف‌کننده عمده بدون در نظر گرفتن هزینه‌های بخش تولید تعیین می‌کرد. این عدد واقعی و حقیقی نبود.
تولید زغال در اغلب معادن سنتی است
عضو نظام مهندسی معدن درباره شیوه تولید زغالسنگ در کشور اظهار داشت: «عوامل بسیار متعددی بر تفاوت چشمگیر میان قیمت وارداتی با قیمت داخلی زغالسنگ دخیل است. ظرفیت استخراجی معادن زغالسنگ ایران بسیار پایین است. از سوی دیگر نیز تولید ما در اغلب معادن به جز در موارد محدود و انگشت‌شمار سنتی است؛ به همین جهت کارگربر است.
نرخ رشد تولیدکننده یا PPI در انتهای دهه ۹۰، یعنی در سال ۱۴۰۰ از مرز ۱۰۰ درصد عبور کرده است. همه این موارد هزینه تمام‌شده را طی فرایند تولید افزایش می‌دهد. چین نزدیک به ۶۰۰ میلیون تن زغالسنگ و هندوستان ۴۰۰ میلیون تن در سال تولید می‌کنند. اگر نرخ تولید بالا باشد و هزینه تولید با بهینه‌سازی، استفاده از تکنولوژی روز دنیا و افزایش بهره‌وری کاهش پیدا کند قیمت زغالسنگ داخلی ما هم کاهش پیدا خواهد کرد.»
تفاوت شدید میزان تولید زغالسنگ ایران و جهان
فتوت تکمیل کرد: «امروزه در سال ۱۴۰۳ به ازای هر کارگر در روز در معادن زیرزمینی زغالسنگ، ۵ تن زغال در روز تولید شود، معدن اقتصادی است. وقتی در معادن مکانیزه با تکنولوژی مطلوب هر کارگر تقریبا ۲۰۰ تن در روز تولید دارد، این عدد قابل مقایسه با فعالیت سنتی نیست. زغالسنگ یک ماده بیوشیمیایی کانسار رسوبی است که از بقایای موجودات گیاهی تشکیل شده است. از آنجایی که در طبیعت و در زمان تشکیل، شرایط زمین‌شناسی تاثیرگذار بوده، کیفیت ماده معدنی یا همان زغالسنگ متفاوت است که بر همین اساس قیمت‌گذاری صورت می‌گیرد. در زغالسنگ طبس میزان گوگرد بالاست. از سوی دیگر در کرمان سولفور بالاست.»
وی در پایان یادآور شد: «زمانی که قیمت تولیدکننده در افغانستان بسیار پایین‌تر از ایران است مشتری تمایلی به ورود به حوزه صادرات زغالسنگ ایران ندارد. به همین خاطر عملا رقابت زغال ایران در باز جهانی با مشکل مواجه میشود. در حادثه معدن زغالسنگ طبس، انجمن یک فرار رو به جلو داشت و دیگران را مقصر اعلام می‌کرد. سعی بر آن بود که یک حادثه تلقی شود. هرچند که ما هنوز هم منتظر ارائه گزارش مراجع قضائی هستیم. اما انجمن زغالسنگ ایران نتوانست آن‌طور که باید و شاید در عملکرد خود موفق باشد. توقع می‌رفت انجمن زغالسنگ فراتر از تعیین قیمت زغالسنگ اقدام کند. باید عملکرد انجمن مورد پایش قرار بگیرد.»
ایران غنی از منابع هیدروکربوری شامل نفت، گاز و زغالسنگ است. نفت و گاز به خوبی شناخته شده و مورد بهره‌برداری قرار میگیرند، اما متاسفانه یارانه بالای گاز و مشتقات نفتی در ایران عملا منجر شده، زغالسنگ به عنوان یک منبع انرژی مورد توجه قرار نگرفته و مغفول بماند تا جایی که در حال حاضر ایران با وجود ۱۴ میلیارد تن ذخایر زمین شناسی و ۱.۲ میلیارد تن ذخایر قطعی در زمره واردکنندگان این ماده در جهان قرار گرفته است
با وجود ظهور انواع انرژی‌های تجدید‌پذیر، هنوز تمرکز انرژی جهان بر مبنای کربن (زغال سنگ، نفت و گاز) است.
با توجه به اهمیت انرژی در دنیای امروز و جهت پرهیز از چالش‌ها، سبدی از منابع انرژی شامل گاز، زغالسنگ ، مشتقات نفتی، هسته‌ای، خورشیدی و سایر انرژی‌های پاک متناسب با مقتضیات جغرافیایی در کشورهای توسعه یافته جهان اجرایی می‌گردد، در حالی که ایران حدود ۹۰ درصد از انرژی خود را از طریق گاز و مشتقات نفتی و عمدتا از منطقه عسلویه تامین می‌نماید.
اتکای یک جانبه به یک منبع انرژی آن هم در یک منطقه باعث شده علاوه بر صرف هزینه بالای شبکه انتقال و توزیع در سراسر کشوری با مساحت بیش از ۱.۶۴ میلیون کیلومترمربع، ایران را با ناترازی انرژی به‌ویژه بحران گاز و کمبود برق مواجه نماید.
با وجود منابع مختلف انرژی در کشور و در راستای استفاده بهینه از این منابع و تقویت رویکرد پدافند غیرعامل، می‌بایست از سبد انرژی متنوع در کشور بهره مند شد.
علیرغم انگاره‌های مطرح شده توسط برخی از کارشناسان در خصوص سهم اندک و نزولی زغاسنگ از سبد انرژی دنیا، گزارشات آماری و معتبر بین‌المللی نشان می‌دهد، علاوه بر سهم قابل توجه و معنادار زغالسنگ در سبد انرژی، شاهد روند صعودی این سهم، در سال‌های آتی خواهیم بود؛ سهم زغالسنگ به عنوان بزرگترین منبع در سبد انرژی جهان در سال ۲۰۲۳ به میزان ۳۲ درصد اعلام شده و بر اساس پیش بینی آژانس بین‌المللی انرژی، این سهم تا سال ۲۰۳۰ به ۳۸ درصد افزایش می یابد.
درحال حاضر با بهره‌گیری از فناوری‌های جدید، استفاده از زغالسنگ اثرات زیست محیطی مخرب نداشته و یک انرژی نسبتا پاک، اقتصادی و پایدار در دنیا (مشابه گاز و با آلاینده های کمتر از مشتقات نفتی) محسوب میشود.
چین ۶۳ درصد، ترکیه ۳۴ درصد و امریکا ۲۰ درصد سبد انرژی خود را به زغالسنگ اختصاص داده‌اند.
امروز و حدود یک ماه پس از حادثه دلخراش معدن زغالسنگ معدنجو و بررسی‌های مجلس شورای اسلامی درخصوص دلایل این رخداد، به ناترازی انرژی در ایران و اتکای زیاد به گاز و عدم استفاده از ذخایر غنی زغالسنگ در تولید برق نیز اشاره شد و شاید این اولین گام برای آغاز راهی تازه در بهره‌برداری از ذخایر زغالسنگ ایران در تولید برق و خروج سبد انرژی کشورمان از وضعیت تک محصولی باشد.
منبع: معدن24
کک متالورژی ماده ای با کربن بالا و ناخالصی های اندک میباشد که به عنوان سوخت به کار میرود.کک ماده ی جامد کربناتی است که از زغالهای بیتومین کم خاکستر و کم گوگرد حاصل میشود.
ککی که از زغال حاصل میشود دارای رنگ خاکستری و همچنین سخت و متخلخل است.
زغالهای خاصی جهت تولید کک متالورژی به کار میروند و خواص زغال سنگ تعیین کننده ی خواص کک تولیدی است.
وجود خاکستر در کک سبب افزایش مصرف کک و سنگ آهک در کوره ی بلند و کاهش ظرفیت تولید باتریهای کک سازی می شود.
کک متالورژی ماده ای متخلخل است که در کوره ی بلند به کار می رود و یکی از مصارف عمده ی کک در صنایع متالورژیکی می باشد.
کک در کوره ی بلند نقشهای مختلف تامین انرژی و احیا کانه های آهن و ایجاد تخلخل برای عبور گازهای احیا کننده و کربوره کردن چدن را دارا می باشد.در کوره ی کوپل نیز کک به عنوان سوخت و عامل احیا کننده مصرف می شود.لازم به ذکر است که کک در صنایع ریخته گری نیز کاربرد دارد.
کک دارای درصدی از گوگرد و فسفر است.در نتیجه مهمترین عامل ورود گوگرد و فسفر به فرآیند تولید فولاد کک می باشد.گوگرد و فسفر از عناصر مضر در فولادها می باشند.
برای احیای آهن به عاملی نیاز است که اکسیژن را از اکسیدهای آهن جدا نماید.این ماده را عامل احیا می نامند.تمام واکنشهای کوره ی بلند در درجه حرارتهای زیاد که نتیجه ی سوختن کک است انجام می شود.
برای عمل احیا و ذوب در کوره ی بلند از کک به دست آمده از زغال سنگ استفاده می شود.
چون زغال سنگ کک شو دارای استحکام کم و ناخالصی بالا (تقریبا ۳۵%) است نمی تواند کلیه ی شرایط لازم را به عنوان سوخت کوره ی بلند داشته باشد؛ لذا به کک تبدیل می شود تا شرایط لازم (استحکام کافی و درصد پایین ناخالصیها و ارزش حرارتی بالا) برای شارژ در کوره ی بلند را پیدا کند.بنابراین تغییراتی که از تبدیل زغال سنگ به کک حاصل می شوند عبارتند از :
فرایند بکار گرفته شده در کارخانه کک سازی طبس، از نوع بازیافت حرارتی می باشد که از سال 2000 میلادی در سایر کشورهای دنیا مورد استفاده قرار گرفته است. از جمله مزایای این فرایند، حذف آلاینده های زیست محیطی و تولید کک با کیفیتهای مختلف برای بازارها و اهداف متفاوت و بکارگیری زغالسنگ های غیر کک شونده در ترکیب خوراک کارخانه و تولید کک متالورژی با استاندارد بین المللی، میتوان نام برد. این فرایند در کشورهای چین، هندوستان، آمریکا، مکزیک، برزیل، اندونزی و ویتنام استفاده شده است.
عمده معادن زغال سنگ ایران عبارتند از :
